تدوین مدل تخصیص عادلانه کمّی و کیفی آب در سیستم‌های رودخانه-مخزن: کاربرد روش بهینه‌سازی سناریوها

Authors

  • سید حسین افضلی استادیار بخش مهندسی عمران و محیط‌ زیست، دانشکده‌ مهندسی، دانشگاه شیراز
  • عاطفه پویا دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی عمران- محیط‌ زیست، بخش مهندسی عمران و محیط‌ زیست، دانشگاه شیراز
  • محمد رضا نیکو استادیار بخش مهندسی عمران و محیط‌ زیست، دانشکده‌ مهندسی، دانشگاه شیراز
Abstract:

مدل تخصیص عادلانه کمّی و کیفی آب در سیستم‌های رودخانه- مخزن امکان تصمیم‌گیری در مورد مقدار تخصیص آب را با لحاظ اثرات بلندمدت جنبه‌های هیدرولوژیکی، اقتصادی و زیست‌محیطی، فراهم می‌نماید. تخصیص آب بر اساس سه معیار عدالت، بهره‌وری و پایداری، با در نظر گرفتن عدم‌قطعیت در پارامترهای هیدرولوژیکی انجام می‌شود. در این روش، ابتدا مدلی برای تخصیص کمّی- کیفی بر اساس سه معیار ذکر شده در مدل بهینه‌سازی GAMS توسعه داده شد. با شناسایی عدم قطعیت موجود در داده‌های ورودی، بر مبنای روش بهینه‌سازی سناریو، سناریوسازی انجام شد. برای هر زیرسناریو، مقدار تخصیص آب به‌وسیله مدل ابتدایی تعیین شد و سپس به‌وسیله مدل ردیاب، مقدار تخصیص آب در هر سناریو به‌دست آمد. کارایی روش پیشنهادی برای سیستم رودخانه-مخزن رودبال، در حوضه آبریز رودخانه رودبال در جنوب شرقی استان فارس واقع در جنوب ایران، ارزیابی شد. پس از بررسی‌های انجام شده مشخص شد، پارامتر دارای عدم قطعیت در منطقه، میزان آورد رودخانه و بحرانی‌ترین پارامتر کیفی، غلظت TDS است. با توجه به عدم قطعیت موجود، سه سناریو ترسالی، نرمال و خشکسالی ایجاد شد. نتایج حاصل از به‌کارگیری مدل پیشنهادی نشان می‌دهد در سال‌های تر و نرمال 100 درصد و در سال‌های خشکسالی نیز به‌طور میانگین 61 درصد نیاز آببران تأمین می‌شود. حجم مخزن نیز همواره بیش از کمترین حجم ممکن (35 میلیون متر مکعب)و مقدار TDS در نقاط کنترلی کمتر از 1000 میلی‌گرم در لیتر (مقدار استاندارد) می‌باشد. مقدار سه معیار در نظر گرفته شده نیز بالاترین مقدار ممکن می‌باشند. براساس نتایج حاصله، سیستم رودخانه-مخزن رودبال، در تأمین نیاز آببران بخش کشاورزی، در سال‌های تر و نرمال مشکلی ندارد و لذا می‌توان در این سال‌ها آب را به‌منظور استفاده در سال‌های خشک، ذخیره‌سازی نمود. در سال‌های خشک، تخصیص آب بین آببران به گونه‌ای صورت گرفته است که شاخص‌های یاد شده دارای بیشترین مقدار باشند و در ضمن حجم ذخیره مخزن به جز در ماه‌های پایانی افق بهینه‌سازی به مقدار حداقل نرسد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تخصیص عادلانه منابع آب با کاربرد تئوری آنتروپی شانون در روش برنامه‌ریزی سازشی

با توجه به تأثیر قابل‌ملاحظه آب در توسعه اقتصادی، اجتماعی و تعادل زیست­محیطی، تخصیص منابع آب به یک مسئله جهانی تبدیل شده است. در این مطالعه، یک مدل برنامه­ریزی تخصیص آب چندهدفه در حوضه آبریز سفیدرود ارائه گردید که شامل دو هدف حداکثر کردن بهره­وری سود اقتصادی و عدالت در تخصیص آب است. برای حل مدل توسعه‌یافته و ایجاد برهم­کنش مناسب بین دو هدف بهره­وری سود و عدالت از روش برنامه­ریزی سازشی استفاده ش...

full text

ارزیابی کمی و کیفی منابع آب رودخانه کارون با استفاده از شاخص NSFWQI و روش AHP

رودخانه‌ها به عنوان یکی از منابع اساسی تامین آب برای مصارف مختلف مطرح می‌باشند. از این رو پایش کیفیت این منابع با توجه به خشکسالی‌های اخیر و توسعه شهری و روستایی یکی از وظایف مهم در حیطه مدیریت محیط زیست مصوب می‌گردد. رودخانه کارون اهمیت بسیاری در تأمین آب آشامیدنی، حفظ حیات صنعتی استان خوزستان و تامین آب کشاورزی دارد. بنابراین مدیریت و کنترل کیفیت این منبع آبی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.  ...

full text

کاربرد روش های تلفیقی هوش مصنوعی در پیش بینی پارامترهای کمی و کیفی آب رودخانه ها

چکیده امروزه در دنیا آب و منابع آب، یکی از پایه های اصلی توسعه پایدار بشمار می روند. زندگی بشر در کره زمین در گرو تامین آب مناسب از نظر کمی و کیفی قرار دارد. بدین منظور تحلیل پارامترهای جریان و کیفیت آب رودخانه های تامین کننده نیازهای شرب و آبیاری و پیش بینی و شبیه سازی این پارامترها حائز اهمیت می باشد. در این تحقیق، کیفیت آب رودخانه های حوضه آبریز زرینه رود که یکی از پرآب ترین و بزرگترین رودخ...

مدل حل اختلاف مدیریت کیفی و تخصیص آب از رودخانه کرخه

در این پژوهش، یک مدل حل اختلاف به منظور مدیریت کیفی رودخانه و تعیین بارآلودگی مجاز آلاینده های ورودی به رودخانه با هدف افزایش اطمینان پذیری سیستم در تأمین نیاز مصرف کنندگان با کیفیت مطلوب، تدوین شده است. در این روش تابع حل اختلاف نش به عنوان تابع هدف مدل انتخاب شده که در آن اهداف و مطلوبیت های تأثیرپذیران و تصمیم گیران سیستم در قالب توابع مطلوبیت آنها در نظر گرفته شده است و می تواند مبنایی برای...

full text

کاربرد سامانه‌های اطلاعات مکانی در پهنه‌بندی کیفی آب ‏رودخانه گدارخوش

از دیرباز شکل‌گیری جوامع انسانی، مراکز صنعتی، کشاورزی و غیره در نزدیکی رودخانه‌ها بوده است و با افزایش جمعیت، رشد تکنولوژی، افزایش استفاده از منابع آبی و دخل و تصرف غیر طبیعی، شرایط کیفی رودخانه‌ها تغییر یافته است. لذا در این زمینه سنجش و تحلیل داده‌های کیفی، هم‌چنین بررسی اطلاعات مکانی در اثرگذاری بر کیفیت آب رودخانه‌ جهت پهنه‌بندی و کنترل مدیریتی آن به‌سمت استاندارد قابل قبول، ما را یاری می‌ن...

full text

تدوین مدل تخصیص بهینه منابع آب زیرزمینی با لحاظ تعاملات ذی‌نفعان: کاربرد مدل های چانه زنی بازگشتی

در دهه ‌های اخیر استفاده از مدل‌ های رفع اختلاف در زمینه مدیریت منابع آب از جمله آب‌ های زیرزمینی به عنوان راه حلی مناسب برای لحاظ تضاد‌ها و تعاملات بین ذی‌نفعان درگیر و در نتیجه رسیدن به راه‌حل‌های بهینه قابل اجرا، رواج چشمگیری داشته ‌است. در این تحقیق، با استفاده از تلفیق مدل‌های شبیه‌ ساز‌-‌بهینه‌ سازی بهره‌ برداری از منابع آب زیرزمینی و مدل‌های چانه‌زنی بازگشتی، ضمن توجه به مطلوبیت‌ های طرف...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 29  issue 2

pages  68- 84

publication date 2018-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023